17 वर्षदेखि निरन्तर
समकालीन साहित्य
समकालीन साहित्य
मेरो अध्ययन नेपाल र असमको डिगबोई भन्ने ठाउँमा भयो । मैले गौहाटी बोर्डबाट एस्.एल.सी पास गरेर नेपाल आएँ । मेरो उच्च शिक्षा पनि मैले पञ्जाव एग्रिकल्चर युनिर्भसिटी लुधियानाबाट हाँसिल गरें । मेरो जागिरे पेशा शिक्षकबाट प्रारम्भ भयो । पछि कृषि विभागमा जागिरको थालनी गरें । कृषि विभागमा जागिर थालनी भएपछि मैले सरकारी जागिरको सिलसिलामा इजिप्ट,जापान, फिलीपिन्स, थाइल्याण्ड र पुन भारतमा छोटो छोटो अवधीको तालिम र भ्रमण गरें भने नेपालका ६५ जिल्लमा पुग्न सकें । माथिका सबै भ्रमणहरू मैले सरकारी जागिरको सिलसिलामा गरेको थिएँ । अमेरिकाको भ्रमण भने मैले निजि खर्चमा पारिवारिक भेटघाटको रूपमा गरेको छु । अमेरिकामा मेरो कान्छो छोरा रामचन्द्र रिजाल, बुहारी संध्या रिजाल, नाति आरएन रिजाल र नातिनी इलिजा रिजाल डिभी परेर बसाइ सराइ गरेर इ.संं. २०१७ सालमा गएका थिए । अमेरिका गएपछि घर आएका थिएनन् । अमेरिका आउने भन्ने कुरा चलेपछि हुन्छ जाउँन अमेरिका कस्तो रहेछ हेरिहालौं भन्ने धारणा पलाएर आयो र अमेरिका जाने तरखरमा लागियो ।
ं सयुक्त राज्य अमेरिकालाई सामान्यतया संयुक्त राज्य वा केवल अमेरिका भनेर पनि चिनिन्छ । यसको सीमा पूर्वमा अटलांटिक महासागर र पश्चिममा प्रशान्त महासागरले घेरिएको छ । देशको उत्तरमा क्यानाडाको सिमाना छ भने दक्षिणमा मेक्सिकोसँग ३,१५५किलोमिटर लामो सीमा छ । संयुक्त राज्यले बहामास, क्युबा र रूस (अलास्कामा)सँग समुद्री सीमाहरू साझा गर्दछ । मुख्यरूपमा यो उत्तर अमेरिका महादेशको एउटा संयुक्त देश हो । यो देश ५० राज्यहरू, एउटा संघीय जिल्ला, पाँच प्रमुख स्व–शासनीय क्षेत्रहरू र अनि विभिन्न अधिनस्थ क्षेत्रहरू मिलेर बनेको छ । यो भूमि र कुल क्षेत्रफल दुवैको आधारमा विश्वको तेस्रो ठूलो देश हो । संयुक्त राज्य अकमकेरिकाको राजधानी वाशिंगटन, डीसी हो । यो ३३३ मिलियन भन्दा बढी जनसंख्या भएको, देश हो । यसको सबैभन्दा बढता जनसंख्या भएको शहर र प्रमुख वित्तीय केन्द्र न्यूयोर्क शहर हो । जातीय बसोबासको हिसावले हेर्दा श्वेतहरू(गोराहरूको)को संख्या अत्याधिक (७७.१%) छ । त्यस पछिको संख्या अश्वेत (१३.ं३%) को हो । एशियाई (५ं.६%), अन्य÷ बहुजातिय (२.६%),मूल निवासी (१.२%), प्रशान्त द्वीपका मानिसहरू (०.२%) छन् । धर्मको रूपमा हेर्दा अमेरिकामा ईसाई धर्म मान्नेहरूको संख्या बढी (७०.६%) भए पनि यहूदी, मुस्लिम, बौद्ध, हिन्दु आदि विविध धर्मका मानिसहरूको बसोबास यहाँ छ । सरकार संघीय संसदीय लोक तन्त्रात्मक छ । हालका राष्ट्रपति जो वाइडेन हुनुहुन्छ भने उपराष्ट्रपति कमला हैरिस हुनुहुन्छ । अमेरिका युनाइटेड किंगडम आफ ग्रेट ब्रिटेन बाट ४ जुलाई, १७७६ मा स्वतन्त्रता घोषणा ग¥यो र मान्यता ३ सितंबर १७८३ मा पायो । वर्तमान संविधान यसले २१ जून १७८८मा निर्माण ग¥यो । संयुक्त राज्य अमेरिकाको कुल क्षेत्रफल ३८०९५२५ वर्ग माइल छ । यसमा ३,५३२३१६ वर्ग माइल भूमि पर्छ भने २७७,२०९ वर्ग माइल पानीले समेटिएको छ,। कूल क्षेत्रफको हिसावले अमेरिका विश्वको तेस्रो ठूलो देशमा पर्छ । भूमि क्षेत्रफलको हिसावमा विश्वमा चौथो ठूलो देशमा पर्छ । चिन र भारतपछिको सबै भन्दा बढ्ता जनसंख्या भएको देश हो । अमेरिकालाई उदार लोकतन्त्रवादी देशका रूपमा लिइन्छ । यो विश्वको सबै भन्दा शक्तिशाली देश हो । ४ जुलाई,१७७६ मा अमेरिका स्वतन्त्र भयो । उदार लोकतन्त्रको सिद्धान्तमा स्थापित भएर विकासक्रममा अघि बढ्दै गयो । यसले गृह्य युद्ध भोगो, दासत्व राष्ट्रिय रूपमा समाप्त ग¥यो । सन् १९०० सम्ममा संयुक्त राज्य अमेरिकाले आफूलाई विश्वको सबैभन्दा ठूलो अर्थतन्त्र बनाउँदै लगेर एउटा ठूलो शक्तिको रूपमा स्थापित ग¥यो । दोस्रो विश्वयुद्धमा प्रवेश गर्यो । युद्धको परिणामले संयुक्त राज्य अमेरिका अझै शक्तिशाली बन्दै गयो । संयुक्त राज्यले चन्द्रमामा पहिलो मानव अवतरण गरायो । सोभियत संघको पतन भए पछि संयुक्त राज्य अमेरिका विश्वको एकमात्र महाशक्तिको रूपमा उभियो । अमेरिका जस्तो शक्तिशाली देशमा २०८० साल असौज १७ गतेका दिन जाने साइत तय भयो । १७ गते बेलुका त्रिभुवन अन्तराष्ट्रिय विमान स्थलबाट अमेरिका जाने सिलसिलामा कोरियन एयरबाट कोरिया तर्फ लागियो । चार अक्टोवरमा काठमाडौ छाडेर ५ अक्टोवरको विहान हामी सिउलको इनचिउन अन्तराष्ट्रिय विमान स्थलको टर्मिनल नं २ मा उत्रियौं । सिउलमा केहीवेर रोकिएर अर्को जहाजबाट अमेरिका प्रस्थान गर्नु थियो । ह्वीलचियर भएकोले हामिलाई त्यति असहज भएन । सिउलबाट हामी अमेरिकाको डेट्रोइटको अन्तराष्ट्रिय विमान स्थल हुँदै ओमाहा पुग्नु थियो । डेट्रोइटको विमान स्थलमा पनि करिव ५ घण्टा बस्नु प¥यो । नेपालमा जहाज ढिलो गर्ने गरेको कुरा कुनै आश्चर्य नमानिय पनि अमेरिकामा पनि जहाज डिले भएको देख्दा अचम्मै लाग्यो १ घण्टा बढ्ता कुर्र्नै पर्ने देखियो । जेहोस् एक घण्टा बढ्ता कुरेर भए पनि ओवाहामा ओर्लियो । बाहिर आउँदा रामु छोरा, नातिनी इलिजा र बेल्डिहा घर भै हाल ओवाहामा बस्ने विकाश ढकालजी पूmलको गुच्छा लिएर बाहिर खडा हुनुहुन्यो । सारा थकाई हरायो । सामान बटुलियो र ओवाहा छोराको घरमा पुगियो । बुहारी सन्ध्या र नाति आरयान तातो पानी र चिया लिएर स्वागतार्थ खडा थिए ।
अमेरिकामा पुगेपछि पनि खोकीले निकै सतायो । तातोे पानी र दवाई खाँदा पनि सञ्चो हुन निकै दिन लाग्यो । नेपालको जस्तो यहाँ ठाउँ ठाउँमा आपूmखुसी दवाई किन्न सहज रहेनछ । हस्पिटल गएर जचाएर डाक्टरले दिएको दवाईमात्र किन्न पाइने रहेछ । हस्पिटलमा खर्च बढ्ता लाग्ने भएकोले नेपालबाटै लगेका दवाईमा भरपर्नु पर्ने भएकोले यहाँबाट लगेको दवाई प्रयोग गरियो । केही किताप ओमाहाको पुस्तकालयमा हस्तान्तरण गरियो । कृति सोझै पुस्तकालयमा रजिष्टर गर्दा रहेनछन् । यिनीहरूले कलेक्सन सेन्टरमा लगेर त्यहाँबाट ओके भए पछिमात्र पुस्तकालयमा दर्ता गरिदो रहेछ । मैले प्रदान गरेका कृति स्वीकृत भए या अवीस्कृत भए थाहा पाउन भने सकिन । दशै नजिकिदै थियो । घुम्न जाने कार्यक्रम बनिसकेका थिएनन् । अक्टुबर २० का दिन यहाँको खसी खरिदविक्री केन्द्रमा जाने कुरा चल्यो । खसीबजार कस्ता ठाउँमा रहेछ भनि म पनि गएँ । करिब एक घन्टाको दुरीमा गाउँमा पुगियो । जति जति बजारबाट टाढिदै गइयो खेती गर्ने जग्गाहरू देखिदै गए, रमाइलो लाग्दै गयो । जग्गा हेर्दा र नेपालसँग तुलना गर्दा पाल्पा र अर्घाखाँचीका पाटा जस्ता लागे पनि पाल्पा र अर्घाखाँचीका जस्ता धेरै भिराला भने छैनन् ।
बाली उत्पादन – नेव्रेस्का राज्यमा मकै खेती धेरै हुँदो रहेछ । विफ (गोरुको मासु) पनि बढ्ता हुने भएकोले यसलाई यसलाई कर्नहस्कर राज्य र विफ राज्यको उपनामले पनि चिनिदो रहेछ । मकै बारीको छुट्याईएको जमिनमा साइलेज पनि उत्पादन गरिदो रहेछ । भट्टमास, गहुँ, आलु , सरघम, मिलेट, सूर्यमुखी, ओट, चुकन्दर केराउ बाली लगाइँदो रहेछ । उत्पादकत्व बढता भएकोले कृषिबाट आय मस्त हुँदो रहेछ । उत्पादन चाहे बालिको होस् या मासुको होस् । १ केजी धान या मासु उत्पादन गर्न कति खर्च लाग्छ र त्यो एक केजी विक्री गर्दा कति आमदानी हुन्छ । त्यसमा उत्पादन गर्ने र आम्दानीमा भर पर्ने हुन्छ । नेपालमा हामी चाहे पशुपालन होस् या अन्न, सागपात, फलपूmल उत्पादन होस् तुलना गर्दा उत्पादन लागत उच्च छ । त्यसकारण उत्पादनले कृषकको खर्च उठ्दैन । अमेरिकामा उत्पादन लगानी कम छ र उत्पादन बढी भएर कृषकले आम्दानी पाउने हुनाले नै खेती व्यवसाय फस्टाएको हो ।
चिडिया खानावmा अवलोेकन –आज शनिवारको दिन (२१ अक्टोबरमा) विहानै नारानप्रसाद भुसालका परिवार र हामी हेनरी डोर्ली चिडियाखाना र एक्वैरियम ओमाहा, हेर्न गयौं । यो चिडियाखाना र एक्वेरियम विश्व संघको एक सदस्को रूपमा मान्यता प्राप्त गरेको छ । यसको उद्देश्य संरक्षण, अनुसन्धान, मनोरञ्जन, र शिक्षा रहेको छ । यो विश्वका लोपोन्मुख प्रजातिहरूको प्रजननमा संलग्न भएको जानकारी पाइयो । माछा हेर्न लाग्यौं । माछाको हेराईमा मलाई जापानको माछाहरू रखाई र क्रियाकलापमा यहाँ भन्दा राम्रो लाग्यो । संसारभरिका थरी थरीका जानवरहरू यहाँ हेर्न पाइने । जिराफ हाम्रो लागि नौलो पशु हो । जिराफ हेरियो । नेपालमा पाइने पाटे बाघ पनि देखियो । भालू लगायत गैंडा, जंगली घोडा, रेडपाण्डा आदि हेर्ने काम भयो । अझै हेर्न थुप्रै थियो थाकिएको साथै खानानखाई गएकोले घर फर्कियो ।
अक्टोबर २३ महानवमीको दिन । आज दुर्गा स्थापना गर्नुपर्ने भएकोले दुर्गा स्थापना गरियो । दुर्गा मन्दिरमा दुर्गा दर्शनको लागि गइयो । आज २४ अक्टोवर नेपालमा साँझ पर्दा नपर्दा म बसेको ठाउँ ओवाहमा सूर्य भगवानले दर्शन दिनु भयो । दुर्गा विशर्जन गरेंं । अब टिकाको साइत कुर्न थालें । कुलदेवता पितृदेवतालाई दहीले मुछेका अक्षता र जमरा चढाएँ । जहाँ जहाँ जमरा र अक्षताले पूजा गर्नु थियो, त्यहाँ त्यहाँ पूजा समयमै सकेर ठिक साइतमा नेपाली राष्ट्रिय पोसाक दौरा सुरुवाल, स्टकोट र भादगाउँले खुकुरीले सुसज्जित टोपी लगायर टिका लगाउन थालनी गरियो । सर्बप्रथम दशैंको टिका जेठोेबाट थालनी गर्ने भन्ने चलन भएकोले रामु छोरालाई टिका लगायौं । त्यसपछि रामुको साढुभाइ शोभियत रेग्मीलाई टिका लगाए पछि नाति आरएन रिजाल र नातिनी इलिजा रिजाललाई टिका लगाइयो । दूर्भाग्य भनौैं बुहारी सन्धयालाई भने माहिनावारी भएकोले टिका लगाउन अहिले पनि पाइएन । यसपछि मेरी कान्छी श्रीमती पार्वतीलाई मैले टिका लगाई दिएँ । यसपछि ग्यादीका केशव पौडेलका सपरिवार आउनु भयो । विकास ढकालका आमा लगायत परिवार( श्रीमती र छोराहरू) आउनु भयो । उहाँहरूलाई टिका लगाइदिएँ । भोजराज पौडेल सपरिवार आउनु. भयो । दशैंको टिका कतै ज्येष्ठबाट ग्रहण गर्ने भनिन्छ भने कतै मावली ससुराली पक्षबाट टिका ग्रहण गर्ने चलन भएकोेले मैले भोजराजलाई साला भन्न पर्ने नाता भएकोले भोजराजबाट टिका ग्रहण गंंरेंंंंंंंंं र उनका छोराछोरीलाई मैले टिका लगाईँ दिएँ । यसपछि नारानप्रसाद भुसालबका सपरिवार आउनु भयो । उहाँको सपरिवारलाई टिका लगाएँ । यसपछि सुनशरी इनरुवाका अमित चौधरी, सुशमा चौधरी, अरलेन चौधरी, भक्त चौधरी, फुलिया थरुनी, अजय चौधरी र गंगा चौधरीहरू पनि टिकालाउन आए र मेरो हातबाट टिका ग्रहण गरे ।
आज अक्टुबर २८ गतेमा नेव्रास्का नेपाली सोसाइटी विजया दशमी र शुभ दीपावलि अवसरमा शुभकामना आदान प्रदान कार्यक्रमको आयोजना गर्दै छ भन्ने जानकारी पाएको थिएँ । कार्यक्रम कस्तो होला, कति जना नेपालीहरूसँग भेट गर्न पाइएला आदि कौतुहलताले सताइ रहेको थियो । करिव साँझको ६ बजे हामी कार्यक्रम हुने स्थलतिर लागेम् । सात बजेतिर अउटिज्म केन्द्रमा पुगियो । खानपिनको राम्रो व्यवस्था रहेछ । धेरै जना खानको लाइनमा थिए । हामी भने खानामा सहभागी भएनौं । मैले त्यहाँ चिनेको को नै थियो र म भने जस्लाई देख्यो नमस्कार गर्दै मेरो परिचय दिंदै परिचय माग्न थालें । कार्यक्रमको थालनी भयो । धिरेन्द्र न्यौपाने अध्यक्ष सहित केही सञ्चालक समितिका पदाधिकारीसँग चिनजान भयो । त्यस अवसरमा केही डाक्टरहरूको नाम पनि आयो । हुम्यान डाक्टर या पिएचडी डाक्टर त्यो भने छुट्ट्याउन सकिन । नेपालमा भएका शिक्षित र युवाहरूको पलायनले देशका जमिन बाँझिदै छन् । वृद्धबृद्धाले आँगन कुरेर बसेका छन् । देशमा बौद्धिक जनशक्तिको खाँचो देखिदै छ । मनमा कता कता चस्स सियाोले कोपे जस्तो लाग्यो । केही बोल्न भने सकिन । विद्यार्थीहरूले नेपालमा भविष्य छैन भन्छन् । विदेशकै सपना देख्छन् । राजनेतामा देशको विकासको चिन्ता देखिदैन । देश कस्ले हो त बनाइ दिने मनमा प्रश्न उठ्छ । उत्तर कतै पाउँ दिन । माइकमा कार्यक्रम सञ्चालन हुने भनेर उद्घोष भै रहेको छ । म अव सबै सोचलाई मनमै थन्क्याएर कार्यक्रम अवलोकनतिर लागें । कार्यक्रमको थालनीको पहिलो नाच कृषा गौतमको शीरैमा शीरवन्दी गीतको बोलमा थियो । यो गीतमा उनले नाचेको मलाई निकै मन प¥यो । रविन आचार्यको गीत, आरोही तिमल्सिनाको नाच, अमीसा अधिकारीको नाच, अर्पण ढकालको अंग्रजी बालगीत, लगायत धेरै कार्यक्रमहरू यहाँ प्रस्तुत भएका थिए । यस पटकको नयाँ कार्यक्रम थपमा लाखेनाच भएको जानकारी गराइयो । लाखेनाचका प्रस्तुत कर्तामा विकास ढकालले लाखेको भूमिका निभाउनु भएको थियो भने सुरेष श्रेष्ठ र नारायण चालिसेले सहयोगीको भूमिका निभाउनु भएको थियो । आजको मुख्य कलाकारको रूपमा लोक गायक कुलेन्द्र विश्वकर्मा हुनुहुन्थ्यो । जब उहाँ स्टेजमा उभिनु भयो त हलको माहौल निकै तातियो । उहाँले “म पर्वतको मानिस जलजला बोलको गीतबाट गाउन थालनी गर्छु तपार्इँहरू नाच्नुपर्छ भनेपछि समुहका सबै महिला पुरुष नाचमा सहभागी भए । सबै सहभागीले आनन्दमा नाच्न थाले । नाच गान सुरु भयो । एकातिर सङ्गीत गुञ्जेको छ । अर्कोतिर नाच धुमधामले चलिरहेको छ । कुलेन्दजीको कहिले तालिको अव्हान, कहिले नाचमा सरिक हुनको लागि आव्हान, कुनै वेला माइक लिएर आँफै स्टेजमा नाचेको प्रदर्शनले गर्दा सबै सहभागीको नृत्यले निकै रमाइलो भयो । बा पनि नाच्नु प¥यो भनेर तानेपछि त मलाई पनि नाच्न बाध्य हुन प¥यो । म नाच्न थालें । सबै पुरुष साथीहरूले मलाई माझमा पारेर नाच्न थाले । बुढ्यो शरीर हल्लाउन करै लाग्यो । मैले पनि धोकै फेरेर शरीर हल्लाएँ । कार्यक्रम समाप्त हुन हुन थालेको थियो । अव विदा लियौं भन्दै हामी घरतिर लाग्यौं।
हालोवीन दिवस– अक्टुबर ३१ को दिन अमेरिकामा हलिवुइन दिवश मनाइदो रहेछ । यो ख्रिश्चियनहरूको पर्व हो । यस दिनमा मृत्यआत्माहरू घरमा फर्किन्छन् भन्ने विश्वास गरिदो रहेछ । बेलुका ५ बजेतिर साना साना बालबलिकाहरू चक्लेट लिन विभिन्न कपडामा सजिसजाऊ भएर आए । यो धेरै पुरानो पर्व रहेछ । यो युरोपबाट थालनी भएको थियो १९ औं शताब्दीको दोस्रो भागमा, अमेरिकामा नयाँ लाखौं आयरिशहरू आप्रवासीहरूले यसपर्वलाई झनै लोकप्रिय बनाउन सफल भए । रमाइलो मनाउन अरू धर्मका बालबालिकाहरू यस उत्सवमा सहभागी भएको देखियो । यसो गर्दागर्दै यो पर्व सबैको साझा हुने देखियो । नेपालमा भूत दिवस भनेर नमनाइने भए पनि गठेमङ्गललाई पर्वको रूपमा मनाइन्छ यसरी नै लाखेनाच पनि भूत प्रेत नलागोस् र मरेको आत्माले दुख नदेवस भनेर मनाइने भए पनि सबैको साझा पर्व हुन सकेको छैन । बरु लोप हुन लागेको छ ।
क्यालिफोर्निया अवलोकन – चार नोभेम्वर २०२३का दिन क्यालिफोर्निया जानको लागि रमाना भइयो । ओमाहा बाट सोझै क्यालिफोर्निया जाने सुविधा नभएकोले जहाजमा डेनभार हुँदै सन्सफ्रान्सिस्को पुगियो । यहाँबाट हामी एल्डोराडो मोटेलमा बास बस्न पुगियो । विहान हामी लक्ष्मी वैकुण्ठ नाथ मन्दिरमा पुगियो । यो मन्दिरका स्वामी बाग्लुङ, विहुँका अनन्त शर्मा कण्डेल हुनुहुन्छ । नेपालमा लङ्कुमा बसोबास छ । उहाँको निमन्त्रणामा हामी त्यहाँ पुग्ने सौभाग्य मिलेको हो । मूर्तिले सजिएको मन्दिर निकै आकार्षक र सुन्दर छ । हामिले पूजा गर्ने मौका पायौं, पूजाको लागि भक्तजहरू पनि आउनु भएको थियो । क्यालिफोर्नियालाई सेप्टेम्बर ९, १८५० मा संघको ३१ आौं राज्यको रूपमा स्थापना गरिएको थियो र १९६० को शुरुवातमा यो सबैभन्दा जनसंख्या भएको अमेरिकी राज्य थियो। हजारौं आप्रवासीहरूको बसोबास छ । क्यालिफोर्नियामा मुख्य सहरहरू ९ ओटा रहेकोमा हामी कहाँ कहाँ जाने भन्ने हामीसँग कुनै योजना थिएन । उहाँको योजना बमोजिम नै हाम्रो यात्रा तय हुनु थियो । सनफ्रककन्सिस्को यसको सबै भन्दा प्रसिद्ध शहरह रहेछ । सकक्रामेंटो राजधानी हो । उहाँले हामीलाई हेइवार्ड तिर लिएर जानु भयो । खाडी क्षेत्र मा छैटौं ठूलो शहर रहेछ । यो शहरमा सुन्दर आवासहरू देखिए । यो व्यपारिक केन्द्रको रूपमा विकसित भएको रहेछ । पम्पहरू – हिटरहरू – फिल्टरहरू – पार्ट्स र सहायक उपकरणहरू – सेनिटाइजेशन आदि उत्पादन हुने कुरा मोटामोटी जानकारीमा आयो । स्वामीजीले यहाँ राजेन्द्रप्रसादको घरमा देवी पूजा गराउनु रहेछ । यिनीहरू भारतीय मूलका फिजीका बासिन्दा रहेछन् । यहाँ जापानी वनस्पति बगैचा छ भन्ने जानकारी पाइयो । मन्दिरदेखि यहाँसम्म आउँदा बाटामा सुन्दर प्राकृतिक ले सजिएका चाक्ला बाटाहरू र बाटो छेउछाउका घरहरू निकै लोभलाग्दा देखिए । पहाडहरू पनि कर्मीले कुदैर बनाए जस्ता अलग अलग थुप्रा भए पनि आपसमा जोडिएर पनि आफ्नो अस्तित्व जोगाएको रूपमा हेर्न सकिने । यहाँ बाट हामी सनफ्रान्सिस्को तिर लागेम् । उत्तरी प्यासिफिक महासागरसँग जोडिएको यो शहर उत्तरी क्यालिफोर्नियाको व्यावसायिक, वित्तीय र सांस्कृतिक केन्द्रको रूपमा हेरिदो रहेछ । जनसंख्याको हिसावले क्यालिफोर्नियाको चौथो सबैभन्दा बढी जनसंख्या भएको शहर रहेछ । यो व्यस्त वन्दरगाह पनि रहेछ । यस शहरका आकार्षक कुराहरूमा गोल्डेन गेटको झोलुङ्ग पूल संसार प्रशिद्ध छ । घुम्ती सडक जस्तै लोम्बार्ड स्ट्रिट, हाम्रो वाइरोडको घुम्टी जस्तै आठ फन्का घुमाएर बनाएको रहेछ । खेलकुद, सङ्गीत, र सांस्कृति, यहाँको खानाका प्रकारहरूले यात्रुहरूलाई लोभ्याउने कुराहरू सुन्नमा आयो । भोक लागेको थियो कफी लगायत सबैलाई मनपर्ने खाना खाइयो । समुद्रको किनारमा अवस्थित भएकोले गर्दा, पानीजहाज चलिरहेका देखिन्थे । पर्यटकले पनि जहाज चढेर आनन्द लिइरहेका थिए । तर हामीलाई समयानुकुल भएन । हामी मोटेलमा फर्केम । नोभेम्बर ६ तारिक कैलीफोर्निया घुमाईको अन्तिम दिन भनौं । किन कि हामीले ७ नोभेम्बरमा कैलीफोर्निया छाडेर ग्रिनिनसबोरोमा जानु थियो । स्वामीजीले डाउन टाउनका कुरा गर्नु भयो, म्युजियमहरूका कुरा गर्नु भयो । शैक्षिक कुराहरू सुनाउनु भयो, पार्कका कुरा सुनाउनु भयो । नदी किनारमा थुप्रै आयत गरिएका कारहरू देखिए । जनआवादी पनि घना रहेछ । आज हाम्रो यात्रा“ हिमाली गुराँसका सम्पादक खिमानन्द पोख्रेल”लाई भेट गर्नु थियो । त्यतातिर जानु थियो । उहाँ ३४०४ राइन्डर्स वे सेक्रामेन्टोमा बस्नु हुँदो रहेछ । सेक्रामेन्टो कैलिफोर्नियाको राजधानी रहेछ । हामी जान पनि मन लागेको थियो । संयोग राम्रै जुट्यो । यो क्षेत्र खेतका फाँटहरू, तथा कृषियोग्य जमिन देखियो । यहाँ धानको उत्पादन राम्रो हुन्छ भन्ने जानकारी पाइयो । खाद्य उद्योगहरू छन् भन्ने कुरा पनि जानकारीमा आए ।यहाँबाट हाम्रो यात्रा गोल्डेन गेटतिर लम्क्यो । आजको भ्रमणलाई कृषिकर्म अवलोकन भ्रमणको संज्ञा दिदा पनि फरक नपर्ने देखियो किनकी स्वामीजीले हामीलाई जुन बाटोबाट अगाडी बढाउनु भयो त्यहाँ खेती गरिएका जमिनजमात्र देखिन्थे । हामी नापा पुग्यौं । नापा पहाडी क्षेत्र रहेछ । जता हेरो अंगुरका बोटहरू मात्रै देखिने । पहाडी पुरै भाग अंगुरका बोटले भरिएका रहेछन् । यहाँका लेखहरू हेर्दा ३० माइल लामो र केहि माइल चौडा, नापा उपत्यका विविध जातका अंगुरको खेतीका लागि उपयुक्त माटो र हावा पानी रहेको बुझिन्छ । यी अंगुर खास गरेर मदिरा उत्पादनको लागि प्रयोग गरिदो रहेछ । हाम्रो देशमा विभिन्न ब्लक भनिन्छ तर यस्तो ब्लक देख्न पाइँदैन । उत्पादन पनि २० देखि ३० टन प्रति हेक्टर भएको जानकारी पाइन्छ ।अघि बढ्दै थियौं । समयको अभाव त छँदै थियो ।स्वमीजीले गाडीको गतिलाई थोरै रूपमा कम गरेर “हेर्नुहोस् , यी ठूला ठूला गह्रामा पानी जमाएको नुनको लागि हो । यो पानी केही जमेपछि बाटो पारीका गरामा सारिन्छ । सुकाएर नुन तयार हुन्छ” भन्दै गाडीमा गति थप्नु भयो । कतै टनेल, कतै जङ्गल, कतै पूलहरू तर्दै हामी गोल्डेन गेटपुग्यौं । यो पुलले सैनफ्रान्सिस्को नगरको सैनफ्रान्ससिस खाडीका दुबै छेउलाई जोड्ने झोलुङ्गे पूल रहेछ । यो पूल सन १९३७ मा निर्माण भएको रहेछ । यस समयमा यो संसार भरिकै सबै भन्दा लामो झोलुङ्गे पूलको रूपमा गनिदो रहेछ । मापनको हिसावले यो लम्बाई ८९८१ फिट(२७३७ मिटर) चौडाई ९० फिट (२७ मिटर)उच्चाई ७४६ फिट (२२७ मिटर) रहेछ । यो पूलको महत्व संसार भरीनै फैलिएको छ । ठूला ठूला भूइँचालाबाट पनि यसलाई हानी पु¥याउन नसकेको हुँदा यसको महत्व अभैm धेरै बढेको छ भन्ने कुरा हामीलाई स्वामीजीले बताउनु भयो ।
पmेसबुक – वास्तवमा फेसबुक अमेरिकी प्रविधिद्वारा ई.सं २००४ सालमा मार्क जुकर वर्गले स्थापित गरेका हुन् । यो आज संसार भरी फैलिएको छ । सबैको प्रयोगको साधन भएको छ र संसार भरी करिब ५०,००० जनाले पूर्ण दिनको रोजगारीमा लाभान्वित भएका छन् ।
गुगल–गुगल संयुक्त राज्य अमेरिकाको एक बहुराष्ट्रिय सार्वजनिक कम्पनी हो । यस कम्पनीले इन्टरनेट सर्च, क्लाउड कम्पेटिङ र विज्ञापनको क्षेत्रमा धेरै लगानी गरेको रहेछ । यो कम्पनीको स्थापना स्ट्यान्डफोर्ड विश्व विद्यालयबाट विद्यावारिधी गरेका दुई विद्यार्थीहरू ल्यारी पेज र सर्गेई ब्रिनले गरेका रहेछन् । यो स्थापना क्यालिफोर्नियाको मेन्लो पार्कमा ४ सेप्टेम्बर १९९८मा गरिएको थियो । आज हरेक मानिसको लागि यो ज्ञानको यस्तो भकारी भएको छ जति ज्ञान चाह्यो त्यति निकाल्न पाइन्छ ।
सनीवेल हिन्दु मन्दिर र शिव विष्णु मन्दिर लिभर मोरको दर्शन –हामी सनीवेल हिन्दु मन्दिर र शिव विष्णु मन्दिर लिभर मोरमा गइयो । साँझको आरती चलिरहेको थियो । सनीवेल हिन्दु मन्दिरमा ७ दिनमा कुनबार कसको पूजा गरिन्छ भनि तालिका बनाएर पूजा गरेको जानकारी पाइयो जस्तै प्रत्येक दिन बिहान भगवान गणेश अभिषेकम, गणेश आरती र मन्दिर महामंगला आरती गरिने रहेछ । पूजा तालिका सातै दिन कुन कुन समयमा के गरिन्छ भनि प्रष्ट देखाइएको छ।
प्रसादीको राम्रो व्यवस्था, मन्त्र उच्चारण आदि बाट गरिएको पूजाले मनमा स्थान लियो । लिभरमोरको शिव विष्णु मन्दिरमा पूजा चलिरहेको थियो । हामी शिव विष्णुको दर्शन गरी प्रसादी ग्रहणगरी यहाँबाट होटेल जान निीस्कयौैं ।
७ तारिक शनफ्रान्सिस्को र डेनभार हुँदै ग्रिनशबोरो पुगियो । डा. विनोद रिजाल लिन आएका थिए । हामी डा. विनोदको घरमा रातको १२ बजेतिर पुग्यौं । ८ तारिक नोर्थ कैलोरिना एग्रिकल्चर एण्ड टेक्नोलजी युनिभरसिटीमा जाने कार्यक्रम भयो । मेरा भाइका छोरा बुहारी डा. विनोद रिजाल र प्रा.डा. मुना रिजाल काम गर्ने भएकोले प्रा.डा. मुनाले आपूmले गरेको रिशर्च र प्रयोगशाला गरियो । उनले आपूmले अनुसन्धान गर्ने उपकरणहरूको बारेमा जानकारी गराइन् र साथै उनले पढाउने विद्यार्थीहरूका बारेमा जानकारी गराइन् । डा. मुनाले आफूले व्रेन टयुमरलाई अल्ट्रा साउण्डको माध्यमबाट मुसामा प्रयोग गरेर सफल भएको र उनले गरेको अनुसन्धानमा उपराष्ट्रपति हालका राष्ट्रपति जोहन वाइडेनबाट पुरस्कृत भएको पनि बताइन् । बेलुका पख पुन डा.विनोदले बाहिर जाम भनी युद्ध भूमितिर लगे । यो लडाईँ अंग्रेज र अमेरिकन शेनाको बीचमा १५ अक्टुबर १७८० मा भएको रहेछ र अंग्रेजहरूले विजय प्राप्त गरेका रहेछन् ।
ग्रिनिसबोरोको ऐतिहासिक संग्राहलयअवलोकन–यसमा ऐतिहासिक घटनाक्रमहरूलाई समावेश गरेको पाइयो । यो संग्राहलय धेरै पुरानो रहेको जानकारी हुन्छ । यहाँ नर्थ क्यारोलिनाका प्रजातन्त्रका ११ चुनावमा विजेताको विवरण, अन्लाइनमा प्रदर्शनी, डल्लेयले मेडिसन् कलेक्सन गरेका सामाग्री, १८०८ भन्दा पहिलादे्खि १९८० सम्मका गाउँका घटनाक्रम र जीवन शैली तत्कालिन समयकमा हात हतियर, बजाउने सामाग्री, गाडी, स्कुल, होटेल, बिस्तरा, दासको अवस्था आदि थुप्रै जानकारीहरू समेटिएका छन् ।
बासिङगटन डिसीको भ्रमण –नोभेम्बर–९ गते ग्रिनिसवोरोबाट विहान ५.४५ मा वासिङ्गटन डिसी जान हिडियो । भर्जिनिया हुँदै करिब ११ बजेतिर डिसी पुगियो । डि.सी.भन्दा वाशिंगटन डिसी, औपचारिक रूपमा कोलोम्बिया जिल्ला राजधानी शहर, संयुक्त राज्य अमेरिकाको संघीय जिल्ला हो । यो विश्व राजनीतिको लागि महत्वपूर्ण र चर्चित थलो पनि हो । डिसी.(अमेरिकी सदननको (काँग्रेसको) मातहतमा छ । संयुक्त सरकार संघीयसरकारका विधायिका (काँग्रेस), । राष्ट्रपति ,(कार्यकारी) र सर्वोच्च अदालत यहीं अवस्थित छन् भन्ने जानकारी डा. विनोदले गराए । नेपालको राजदूतावासतिर लागेम् । कामको सोधनी भयो म पूर्व कर्मचारी, अमेरिका भ्रमणमा आएको वेला दूतवासमा पसेर राजदूतलाई दर्शन गर्ने मनसायले आएको भनि जानकारी गराएँ । “उहाँ मिटिङ्मा हुनुहुन्छ, सकेसम्म भेट गराउने प्रयास गर्छु ” भन्ने आश्वासन पाइयो । नभन्दै महामहिम राजदूत ( श्रीधर खत्री ) ज्यूको दर्शन १० मिनटमै पाइयो । उहाँसँग तस्विर खिचाइयो । हामी उहासँग विदा मागियो । अमेरिका र नेपाल बीचका कूटनीतिक सम्बन्ध २५ अप्रिल, १९४७ मा स्थापना भएको थियो । नेपालले कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापना गरेको बेलायत पछि अमेरिका दोस्रो देश हो । नेपालले ०३ फेब्रुअरी, १९५८ मा वाशिंगटन डी.सी.मा आफ्नो दूतावास खोल्यो । अगस्त ०६, १९५९ मा, काठमाडौंमा अमेरिकी दूतावास खोलियो । अमेरिकादेखि नेपालसम्मको भ्रमणको आदानप्रदान हुन थाल्यो । आज धेरै नेपालीहरू अमेरिकामा आएका छन् । कोही यतैका नागरिक भएका छन् त कोही नेपाल आवत जावत गर्दछन् ।
अब्राहम लिंकनको शालिकको अवलोकन– अब्राहम लिंकन फेब्रुअरी १२, १८०९ मा जन्म लिए । उनी वकिल, राजनीतिज्ञ, र राजनेता थिए । उनले अमेरिकाको १६ औं राष्ट्रपतिको रूपम (१८६१ देखि १८६५) सम्म कार्यभार चलाए । १५ अप्रिल १८६५मा उनको हत्या गरियो । छोटो अवधीमा संवैधानिक संघको रूपमा राष्ट्रको रक्षा गर्नु, गृह्ययुद्धमा सफलता प्राप्त गर्नु, दासत्व उन्मूलन गर्नु, संघीय सरकारको शक्ति विस्तार गर्नु र अमेरिकी अर्थतन्त्रलाई आधुनिकीकरण गर्ने जस्ता काममा सफलता हाँसिल गरे । यस्ता महान नेताको शालिक हेर्ने तीब्रइच्छा थियो । अब हामी अब्राहम लिङ्कनको स्मारक स्थलमा पुग्यौं । लिंकनको स्मारक १९० फिट लम्बाई ११८ फिट चौडाई ९९ फिट उचाईको रहेछ । त्यो स्मारक भएको ठाउँमा लिंकनको मूर्ति १९ फिट अग्लो र १७५ टन तौलको भन्ने जानकारी भयो । शालिकको अवलोकन पछि हामी अमेरिकन राष्ट्रपतिको कार्यालय ह्वाइट हाउसको अवलोकनको लागि लाग्यौ । यो समय भने हाम्रो लागि राम्रो भएन । संयुक्त राज्य अमेरिकाका राष्ट्रपति को आवास र काम गर्ने भवन रहेछ । यसलाई जनताको घर पनि भन्दा रहेछन् । सबै अमेरिकीहरूले समावेशी र आबद्धताको भावना महसुस गर्छन् भन्ने धारणा लेखहरूमा पढ्न पाइन्छ । दुर्भाग्य अचानक पानी प¥यो । ओत कतै लाग्न सकिएन ।रुझ्दै रुझ्दै बाहिरैबाट तस्विर लियौं । र ह्वाइट हाउसको नजिकको चौरको रुखको फेदमा ओत लियौं । ह्वाइट हाउस राम्रोसँग हेर्ने रहर अधुरै रह्यो । हिड्न नसकी टेक्सि लियौं । नातिनीको मोवाइल टेक्सिमा छुट्यो । उनी रुन थालिन् ।टेक्सिवालाले ओमाहा घरमा पठाइ दियो ।
अनेसासका संस्थापक होमनाथ सुवेदीसँग भेट– करिव बेलुका ५ बजेतिर होमनाथ सुवेदीको घर पुगेम् । मेरो समालोचनाको १ कृति “गंगा लिगल–सृष्टि दृष्टि” र मेरो बारेमा साहित्यकार रामप्रसाद ज्ञावलिले लेखेको “सदानन्दको जीवन कर्म र व्यक्तित्व”को कृति होमनाथज्यूमा सादर अर्पण गरें भने होमनाथज्यूले पनि मलाई “भूकम्प” “जि. मु.हरिलाल सुवेदी बन्धुवृत्तमा” र डायस्पोराबाट नेपालका समालोचना” गरी तीन थान कृतिहरू प्रदान गर्नु भयो ।चियापान खाजा खाएर बस्ने आग्रह गर्दा गर्दै हामी ग्रिनिसबोरो जान भनेर विदा भयौं ।
पारिवारिक जमघट –नोभेम्बर–९ आज हामी ग्रिनिशबोरोबाट शिकागो जाने तरखरमा थियौं । मेरो भाइ प्रेमशर्मा रिजालका जेठो छोरा डा. विनोद रिजाल, बुहारी प्रा.डा. मुना अर्याल र ठूली नातिनी विना रिजाल सानी नातेतिनी मेग्ना रिजालसँग त दुई दिनदेखि सँगै बस्दै आएका थियौं । आज भाइकै कान्छो छोरा डा. विदुर रिजाल बुहारी यमुना रिजाल, नातिनी अविना रिजाल र नाति बिजल रिजाल हामीसँग भेट गर्न आए ।हामी सबै सँगै बसेर खाना खाने खुसियालीमा नाच गान गर्ने रमाउने तिर लागियो । आजको दिनभर घरयासी खुसीयालीमा विताइयो ।
शिकागो भमण – बेलुकाको जहाजमा शिकागोतिर लागियो । टुकनाथ चापागाइ जहाज ग्रउण्डमा लिन आउनु भएको थियो । उहाँको निवासमा पुगियो । ममिता भुसाल चापागाई र उहाँकी सानी छोरी केन्जल चापा गाई हाम्रो प्रतिक्षामा थिए । उहाँले हामीलाई शिकागोको बारेमा जानकारी गराउँदै लानु भएको थियो । शिकागो संयुक्त राज्य अमेरिकाको इलिनोइ राज्यको सबैभन्दा बढी जनसङ्ख्या भएको .नगर । यस नगरको नगरवासीको जनसङ्ख्या करिब २७ लाखको हाराहारीमा छ । शिकागोको फराकिलो शहर हो । लाखौं लाख आगन्तुकहरू यहाँ घुम्न आउँछ् । यो एउटा बहुसांस्कृतिले सम्पन्न शहर पनि हो । यसलाई विन्डी सिटी, ची–टाउन, वा बिग शोल्डर्सको शहर पनि भनिन्छ । यहाँका मानिसहरू कडा परिश्रम गर्ने खालका हुन्छन् । सिकागोले सार्वजनिक विद्यालयहरू सुधार गर्ने काम, सार्वजनिक सुरक्षामा ध्यान दिनु अनि सुरक्षामा पहलहरू बढाउनु र आर्थिक रूपमा स्वस्थ समुदायहरूलाई किफायती आवास उपलब्ध गराउने जस्ता काम गर्दछ । सबैका लागि पहुँच सुनिश्चित हुनु पर्छ भन्ने धारणा राख्ने, र सामाजिक, आर्थिक र वातावरणीय दिगोपन सुनिश्चित गर्ने काममा नेतृत्वदायी भूमिका निर्वाह गरेको छ भन्न सकिन्छ । अग्ला अग्ला महल÷ घरहरू यहाँ बनाइएका छन् । यस्ता जानकारी टुकनाथ जीबाट प्राप्त गरिया ।
नभेम्बर १२ मा टुकनाथजीले आज कारमा नभएर ट्रेन र बसमा चढ्दै सिकागो सहर घुम्ने प्रस्ताव राख्नु भयो । गाडीमा डुल्ला डुल्दा मन अघाइ सकेको थियो । बस र टे«नको यात्रा पनि गर्ने मन लागेको थियो । खुसी लाग्यो । सर्व प्रथम डाउन टाउनतिर लागेम् । यहाँ हामील मिलिनियम पार्कमा पुग्यौं । मिलेनियम पार्क शिकागोको लूप सामुदायिक क्षेत्रमा अवस्थित एउटा सार्वजनिक पार्क रहेछ । यसलाई शिकागोको सांस्कृतिक मामिला विभागद्वारा सञ्चालित गरेको रहेछ । पार्क, २००४ मा खोलिएको र तेस्रो सहस्राब्दी मनाउने उद्देश्यले, बनाइएको रहेछ ।ऋबिगम नबतभ – हेर्न भनेर गइयो । यो पुन निर्मार्णमा रहेछ । क्लाउड गेट, जसलाई “द बीन“, भनिदो रहेछ । यो शिकागोको सबैभन्दा लोकप्रिय स्थलहरू मध्ये एक हो भन्ने कुरा टुकनाथजीले बताउँदै हुनुहुन्थ्यो । हामीले गोलो ठूलो सिसा बस्तु त देखेम् तर अरू केही देखिएन तथा जानकारी हुन सकेन । विलिस टावर शिकागोको लूप सामुदायिक क्षेत्रमा ११० तले, १,४५१ –फिट अग्लो गगनचुम्बी भवन रहेछ । मलाई चक्कर लाग्ने भएकोले म डराएँ तर केही हुदैन भन्दै मलाई टुकनाथजीले तानेर लानु भयो मैले बाहिर नदेखिइकन भित्र हेरेर फोटो खिचाएँ । अरूले सहजै फोटो खिचाए र हामी बाहिर निस्क्यौ ।
शिकागो नदीमा वोट शयर विश्व प्रसिद्ध स्थलचिन्हहरू हेर्न सकिदो रहेछ । दुबै किनारमा ठूला ठूला भवनहरू खडा छन् । शिकागोको विश्व–प्रसिद्ध वास्तुकला हेर्न पाउँदा आनन्द लाग्यो । करिव १ घण्टाको भ्रमण केही समय बोटको बाहिर बसियो । चिसो हावा लाग्यो । हावा लाग्यो घरभित्र जाउँ भनेपछि सबै भित्र गइयो । भित्र होटेल भनौं या दोकान रहेछ । खानेकुरा पनि पाइने । दिशा पिसाव पनि गर्न पाइने तातो वातावरणबाट पनि शिकागोका भवनहरू, वास्तुकला र इन्जिनियरिङले शहरलाई विश्व प्रख्यात बनाएको शानदार दृश्यहरू अवलोकन गरेर आनन्द लिइयो
मिशिगन ताल अवलोकन – अमेरिकामा ठूला तालहरू पाँच ओटा छन् । यी तालहरू सुपीरियर, मिशिगन, हुरोन, एरी र ओन्टारियो हुन् यी तालहरू सामान्यतया क्यानाडा–संयुक्त राज्य अमेरिकाको सीमानासँग जोडिएका तथा सीमानासँग नजिक छन् । यी ताजा पानी भएका तालमा लिइन्छन् । उत्तरी अमेरिकाको पूर्वी–मध्य भित्री भागमा सेन्ट लरेन्स नदी हुँदै एट्लान्टिक महासागरमा जोडिन्छन् । यी तालमध्ये हामीले ठूलो मिशिगन ताल हेर्ने मौका पायौं । यो तालको करिव ११८ माइल चौडाई करिव ३०७ माइल लामो ताल हो । यो विश्वको ताजा पानीको ५ औं ठूलोताल हो । यो शहरमा शिकागो र कालुमेट नदीहरू पनि छन् । हामीलाई ममिता भुसाल चापागाईले सानी छोरी केन्जल चापागाईलाई साथमा लिएर तालको अवलोकन गर्न लानु भयो । तालको नजिकमा सुन्दर चौर रहेछ । त्यहाँ बसेर तस्विर खिचाइयो र अनि ताल हेरेर फोटो खिचाइयो । पाँच बज्यो , टुकनाथजी आउनु भयो । हामी ओमाहा जान तयार थियौं । टुकनाथजीले हामीलाई एयरपोर्ट पु¥याई हामीबाट विदा लिनु भयो । उहाँको ठूलो सहयोगको लागि आभार व्यक्त गर्दछु ।
.अमेरिकामा तिहार र देउसी भैलो – तिहारमा मलाई र छोरा रामुलाई टिका लगाउने कोही भएनन् । नातिले भने बहिनी इलिजाबाट टिका ग्रहण ग¥यो । ओमाहामा पनि नेव्रैस्का नेपाली सोसाइटीले भैलो खेल्ने आयोजना गरेको रहेछ । म पनि पर्वत खुर्काेटका पौडेलजीको घरमा सहभागी भएँ । चिसोका कारणले गर्दा सबै घरमा जान सकिन त्यो भैलो हाम्रो घरमा पनि आयो । राम्रो सँग भैलो खेलियो । नाच पनि भयो । हाम्रो पुरानो संस्कृतिलाई नेपाली जहाँ गए पनि , जहाँ भए पनि बचाएर राखेको मलाई अनुभूति भयो । देउसी÷भैलो मुख्य रूपमा नेपाली परम्परा हो । हालको अवस्थामा भैलो खेलको स्वरूपमा केही परिवर्तन आए पनि यसको निरन्तरता आजको आबश्यक्ता हो ।
विविध विषयमा केही छलफल– अमेरिकामा एउटा धनी देश भन्ने कुरा सबैलाई थाहा छ । एक दिन मैले एएटा साथीसँग कुरा राखें यहाँको रहनसहन त अनौठो लाग्यो । बाटोमा तथा चौरमा मानिस निकै कम देखिने । देखिए पनि सबैले एउटा या दुईवटा कुकुर डो¥याएर मात्रै हिडेको पाइने । उनले मुस्कुराउँदै भने “यो देश कुकुर र बालबालिकाको लागि त स्वर्गै हो ।” बाल बच्चालाई पनि केही अवस्थासम्म निकै ख्याल गर्नु पर्छ । बाटोमा कहीं कतै छाडा कुकुर देखिदैन । हाम्रो देश नेपालमा केही सौखिन मानिस तथा विदेशीहरूले कुकुर अमेरिकाको जस्तै गरेर पाले पनि अधिकांश कुकुर समस्याको रूपमा देखा पर्दछन् ।
सामाजिक बर्गिकरण –अमेरकाको सामाजिक वर्गिकरण पनि नेपालकै सरह धनी वर्ग, मध्य वर्ग र गरिब वर्ग भनेर वर्गिकरण गरेको पाइन्छ । फरक यत्ति हो कि प्रतिव्यक्ति आए, रहन सहन आदिमा आकाश–पातालको फरक छ । अमेरिकी महिला पुरुषलाई कहाँको फुर्सद हुनु । आफ्ना आफ्ना सवारी साधन छन् । आफ्नै तरिकाले काममा जान्छन् र कामबाट आउँछन् । नेपालबाट अमेरिका गएकाहरू पनि व्यस्त देखिन्छन् । श्रीमान र श्रीमतीको दुबैको एकै समयमा काम गर्न गएनन् र फरक फरक समय भयो भने दुबै जनाको भेट हुन छुट्टी कुर्न पछ । अमेरिकामा पनि गरिब छन् । २०२२ को तथ्याङ्कमा अमेरिकाको आधिकारिक गरिबी दर ११.५ प्रतिशत थियो । ३७.९ मिलियन मानिसहरू गरिबीमा छन् भन्ने देखिन्छ । यसरी नेपाललाई हेर्ने हो भने यो संख्या २०२२÷२३ अनुसार नेपालको जनसङ्ख्याको १५.१% गरिबीको रेखामुनि छन् । अमेरिकाको २०२२ मा प्रतिव्यक्ति व्यक्तिगत आय ६५,४२३ अमेरिकी डलर थियो। यो व्यक्तिगत आय भनेको कुनै पनि व्यक्तिले पाउन पर्ने सबै स्रोतबाट प्राप्त हुने आम्दानी हो । हाम्रो पात्रोको तथ्याङ्क अनुसार नेपालको २०८० को तथ्याङ्क हेर्दा १३९९अमेरिकी डलर प्रतिव्यक्ति पुगेको देखिन्छ । यो तथ्याङ्क विभिन्न स्रोतलाई केलायर हेर्दा फरक देखिए पनि करिव १४०० अमेरिकी डलरभन्दा कमै देखिन्छ । यसरी सामाजिक आर्थिकस्तरलाई हेर्ने हो भने हाम्रो आर्थिकस्तर निकै कम छ । अमेरिकामा सबै व्यक्ति काममा व्यस्त छन् । तिनीहरूको जीवनयात्रा काममा नै व्यस्तता हो । कमाएर खानु यहाँको दैनिकी जस्तो मलाई लाग्यो । अनि अर्को कुरा के अमेरिकामा भिखारी छैनन् भन्ने प्रश्न राख्दा भिखारी छन् भन्ने उत्तर आउँछ । नेपालमा हेरो भने भिख माग्नु सामाजिक समस्याको रूपमा देखिन्छ । अमेरिकामा करिव ३÷४ स्टेट (राज्य)का केही ठाउँमा पुग्दा शिकागोमा कसैले गीत गाएर कसैले सूचना टाँसेर भिख मागेको ४÷५ भेटिए । त्यहाँको लेख रचनालाई हेर्दा भिखारी अझै पनि त्यति व्यापक छैनन् भन्ने जानकारी पाइन्छ । अर्को कुरा भिखमाग्नेहरूलाई सरकारी कार्यक्रमहरू र गैर–लाभकारी संस्थाहरूले सहयोग गर्दछन् ।
मैले भेटेका र अमेरिका जँदा भेट भएका अमेरिकनहरू निकै सुहयोगी भेटिए । बेलुकीपख यसो पार्कतिर म र मेरो श्रीमती निस्कने काम गरेम् । बाटोमा कोही दौडेका र कोही कुकुर लियर हिडिरहेको देखियो । नजिक हँुदा हाइ हलो गर्दा रहेछन् । मैले पनि नमस्कार गरे । हाम्रो पनि दिवा यात्रा पार्कमा हुन थाल्यो । हाम्रो हाइहलो र मुस्कान चलि नै रह्यो । तिनीहरूको स्वभाव निकै मन प¥यो तर ओमाहमा पुगेपछि । नेपालीले कुनै अमेरिकनको घरमा जान, ढोका ढकढकाउन, एक टकले तिनीहरूलाई हेर्न हुँदैन । तिनीहलाई ताकेर देखाउन हुँदैन आदि कुराहरू सुन्नमा आए । हुन पनि यसो हेर्दा बाहिरी संसारसँग कोही सम्मबन्ध हुँदैन । कौतुहलता जन्मियो खास के रहेछ त भन्दा उनीहरू सँग अति निकटतम् दोस्ती हाँसिल नगरी अपरिचित मानिसहरूले कुनै व्याक्तिगत प्रश्न सोध्न हुँदैन भन्ने जानकारी प्राप्त गरें ।
खानहरू– अमेरिकीहरूको खानामा मिल्कशेक, बारबेक्यू, फ्राइड फूडहरू, पिज्जा, हट डग, र टेक्स–मेक्स लगायतका अन्य परिकारहरू पनि यहाँ खानको रूपमा पाइन्छन् ।तटीय राज्यहरूमा माछाका परिकारहरू, गम्बो र चीजहरू समावेश हुन्छन् । उनीहरूले खाने खाना उत्कृष्ट हुने भए पनि हामी नेपालीहरूको लागि गोरुको मासु (विफ) बाट बच्नु पर्ने देखिन्छ । भनिन्छ यहाँका खानामा विफ र पोर्क ( सुगुरकामो मासु) को धेरै प्रयोग हुन्छ । होटेलमा जान परेको खण्डमा भारतीय मूलका मानिसले खोलेका होटेलमा तन्दुरी, नानहरू र भात आदि खान सहजै पाइन्छ ।
भाषमा विविधता – अमेरिका बहुभाषा, बहु संस्कृति भएको देश हो । यहाँ ३५० भन्दा बढी भाषा प्रयोगमा आएको पाइन्छ । अधिकाम्सले अंग्रेगी भाष बोल्दछन् । हाँको संस्कृति विभिधताले सजिएको छ । यहाँ विभिन्न देशबाट मानिसहरू बसाइँसराइ गरेर आएका छन् । उनीहरूले आफ्नो भाषा संस्कृति लिएर आएका छन् । त्यसो हुँदा यो बहुसंस्कृतिक देश हो । धर्मको हिसावमा हेर्दा क्रिश्चियन धर्म मान्नेहरूको संख्या सबैभन्दा बढी छ अरू धर्मावलीहरूले पनि आफ्नो धर्मलाई स्वतन्त्र रूपमा पालना गरेको पाइन्छ ।
बजारमा भ्रमण –अमेरिकामा ठुला ठुला सुपर मार्केटहरू छन् । यहाँ भारतीयहरूको दोकानमा जाँदा हाम्रो इच्छा अनुसारका नेपालमा पाइने भारतीय सबै सामान किन्न पाइने रहेछन् । वैंक कार्ड भए पछि नगद पैसा लिएर जान पर्दो रहेनछ । त्यसै कार्डबाट भुक्तानी दिने र विल लिने गर्दा रहेछन् । हाइभी भन्ने सुपर मार्केट म्यानेजर टोम भान एकर र म्यानेजर जीम लेह म्यानसँग एउटा सानो मिटिङ पनि गरें निकै आनन्द लाग्यो यस संस्थाले १२ अरब अमेरिकी डलर त राज्स्वमात्र तिर्दो रहेछ र ९३ हज्जार जनालाई काम दिंदो रहेछ । विहिबारका दिन ज्येष्ठ नागरिकलाई हरेक बस्तुमा ५% छुट दिंदो रहेछ ।
आतिथ्यसत्कार–नेपालबाट अमेरिकामा आउनेहरूलाई यहाँ अमेरिकामा बस्ने कुनै कुनै परिवारले बोलाएर खानपिन गर्ने र रमाइलो वातावरणमा केही समय विताउने पनि गरिदो रहेछ । हामीलाई पनि नारायण घिमिरेज्यूको घरमा बोलाइएको थियो । यसरी नै हरि ॐ प्रधानकजीकोमा, विकास ढकालजीकोमा, केशव पौडेलजीकोमा, प्रदिप सुवेदीजीकोमा, कपिलराज रेग्मीजीकामा, गजेन्द्र पौडेलकोमा र भोजराज शर्मा पौडेको घरमा आतिथ्य सत्कारको स्वीकार गरिएको थियो ।
विवाह कार्यकर्ममा सहभागी – २०८० मंसिर २३ गते ( २०२३ डिसेम्बर ०१ तारिक) का दिन गजेन्द्र पौडेल र महालक्ष्मी ढकाल पौडेलकी सुपुत्री ऐर्वया पौडेलसँग भरतपुर निवासी वरिष्ठ साहित्यकार इन्द्रराज रेग्मी ज्यूको नाति, सुरेन्द्रराज रेग्मीको छोरा डा. रञ्जनराज रेग्मी ज्यूसँग विवाह सुसम्पन्न हुन गै रहेकोमा सहभागी हुने मौका मिल्यो ।
साहित्यिक कार्यकर्ममा सहभागी– अनेसास नेव्रेस्काकी सल्लाहाकार मीना शाक्यले जूम मार्फत साहित्यिक कार्यक्रम हुँदैछ भनेर जूम आइडी पठाइ दिनुभयो । त्यतिमात्र नभएर कार्यक्रमको थालनी हुन आँटो भनेर खवर पनि गर्नु भयो । अनेसासका अध्यक्ष गोवद्र्धन पूजाको अध्यक्षतामा बसेको उक्त कार्यक्रममा मेरो र लक्ष्मीस्मृति साहित्य समाजको बारेमा जानकारी गराउने मौका पाएँ । अनेसासकोे विश्वव्यापी सञ्चालन भएका कार्यक्रमका केही सहभागीहरूसँग पनि परिचय पाउने मौका मिल्यो । यसरी नै डिसेम्बर १७ तारिक आइतबार, अन्तराष्ट्रीय नेपाली साहित्य समाज (अनेसास नेब्रास्का च्याप्टर) ले एउटा सानो साहित्यिक कार्यक्रमा ंआमन्त्रण गरी संस्थाका अध्यक्ष श्री कृष्ण कडेलज्यूले सम्मान गर्नु भयो! साथै कविता बाचन गरिएको थियो । अमेरिका जस्तो व्यस्त जीवनमा पनि अनेसास नेब्रेसकाका समितिले मलाई बोलाएर जो आदर सम्मान गर्नुृ भयो त्यसको लागि आर्दिक आभार व्यक्त गर्दछु । डिसेम्बर २४ को दिन अमेरिकको यात्रा समाप्त गरी हामी नेपालतिर प्रस्थान ग¥यौं । छोटो अवधीमा धेरै उपलब्धी हाँसिल गर्न पाएकोमा धेरै खुसी लाग्यो ।
अन्त्यमा अमेरिकाको विकासमा त्यहाँको नेतृत्व वर्गको सफल सुशासन, सुयोजना, कानुनी बलियो प्रयोग, सुहाउँदो करप्रणाली, सबैलाई रोजगार, रोजगारीमा बाँच्नमा वाध्यता, खेती व्यवसायमा बैज्ञानिक करण, सुनिश्चित बजार व्यवस्था आदिले गर्दा देश विकासको उच्चाइमा पुगेको महसुस भयो । मानिसले कमाए खान पाउँछ नकमाए खान पाउँदैन । कमाउनी स्थान (रोजगार) जाँगर हुनेले जति समय (दिन रात) काम पाउँने भएकोले रोजगारको कुनै समस्या छैन । नेपालमा सुकुम्बासीलाई जग्गा वितरण गर्ने भन्ने जुन नीति छ त्यसबाट कुनै निकास निक्लदैन । सुकुम्बासीलाई आवास र रोजगार दिलाइ दिन सकेमा एकातिर सुकुम्बासी समस्या हल हुने र रोजगारले गर्दा देशले विकासको बाटो लिने थियो र युवाको विदेश पलायन पनि रोकिने थियो । सबै जना रोजगारमा व्यस्त हुन गएमा देशले विकासको मार्ग लिन्थ्यो । विश्व परिवेशलाई हेरेर सरकारले सुयोजना बनाएर राज्य सञ्चालन गर्नु आजको आवश्यक्ता हो ।