रमेश भूषालको छालबाटो (कैलाशदेखि गङ्गासम्म–२०८२) गैरआख्यानको सद्य प्रकाशित कृति हो । फाइन प्रिन्टद्वारा प्रकाशित यस कृतिमा ‘खुसीको उपत्यका’देखि गङ्गातिरसम्म’ जम्मा १० परिच्छेदहरू छन् । यिनैमध्ये एक परिच्छेदको शीर्षक छ – ‘छालबाटो’ । यसै नाममा पूरै कृतिको शीर्षकीकरण गरिएको छ ।
छालबाटो नामकरण सम्बन्धमा विचार गर्दा नदी किनारको नदीको छालले कुरूप बनाउने अप्ठ्यारो बाटोलाई ‘छालबाटो’ भनिँदो रहेछ, जहाँ अधिक गेग्रानहरू पनि हुन्छन्
मेरी पूज्यपाद स्वर्गीय माताश्रीका अनुसार खन्चुवाहरूका उदाहरण यो दुनियाँमा मनग्गे छन् । उहाँ सबै भन्दा बढी खन्चुवाको उदाहरण दिनुपर्दा अगस्ति नै हो भनेर ठोकुवा गर्दै भन्नुहुन्छ । तर अगस्ति ऋषिले समुद्र सुकाएरै तरल पदार्थ धोक्र्याए पनि ठोस पदार्थ त्यसरी बुत्याएको कुरा देखिँदैन । तैपनि उहाँ बढी खाने खन्चुवाहरूलाई उसको अघिपछि कुनै बेला कस्तो अगस्ति रहेछ भन्नुहुन्छ
कुनै बेला फलामको घोडाको संज्ञा पाएको आभागी आजकल भने गलित करकलाको डाँठ जस्तै गलागिलित्त परेको महसुस गर्दछ । कृषिबाट अनिवार्य अवकास पाएको जागिरे भएको कारणले होला प्राय कृषि बजारमा जानभने छाडेको छैन । कृषिबजारबाट फोन आयो । मिटिङ छ भनेपछि जानै प¥यो । कृषि बजारमा पुग्ने बित्तिकै बजारकी व्यवस्थापकले सोधि हाल्नु भयो –‘भवानी खतिवडालाई चिन्नु हुन्छ सर ? कृषि विभागबाट आउनु भएको थियो
बर्खाको झरीमा भिजेकी एउटी नवयुवती एउटा चिया दोकानमा स्वाट्ट पस्छिन्। त्यहाँ चिया पिउँदा-पिउँदै उनको मन चरर चर्किएर आउँछ। भित्रबाट भकानो फुटेर आउँछ।
टेबलमाथि घोप्टिएर उनले आफूभित्रको छट्पटीलाई लुकाउने कोसिस गर्छिन्। “कमजोर हुनुहुँदैन” भन्दै मनलाई सम्झाउँछिन्। उनले जति मनलाई सँभाल्ने कोसिस गर्छिन् उति आँसु आँखाबाट टेबलमाथि तप्कन्छ
अक्षत अन्टार्कटिका (२०८१) नियात्राकार जीवा लामिछानेको तेस्रो यात्रा संस्मरणको कृति हो । यसअघिका उनका कृति हुन् – सर्सर्ती संसार र देशदेशावर । ती अनेक ठाउँहरूका यात्रामा आधारित छन् तर यो एकै अन्टर्कटिका विषयमा केन्द्रित छ । यो लेखकको बाह्रदिने यात्राको उपलब्धि हो । यसमा उनले आफ्ना आँखा र ब्रह्मले देखेका कुरा व्यक्त गरेका छन्
लेखराम सापकोटाको प्रेमिल आदेश
पाठकवृन्द, नारायणगढमा सम्पूर्ण किताब भन्ने किताबपसल छ । त्यसको सञ्चालक को हुन्, तपाईंलाई थाहा छ ? हो, त्यसैका सञ्चालक हुन् लेखराम सापकोटा । अब त उनलाई त चिन्नुभयो नि हैन ? उनी हेर्दा निकै सरल छन्, बोल्दा उत्तिकै सरस छन् । तर कुनै काम लगाउनुप¥यो भने नाइँ भन्न नसक्ने गरी मिठो आदेश गर्न चुक्दैनन् उनी